Eigendomsvoorbehoud: waar moet u op letten?

Het bedingen van een eigendomsvoorbehoud kan grote financiële schade voorkomen. Een misverstand dat de advocaten van SVZ advocaten vaak tegenkomen, is de veronderstelling dat de eigendom van geleverde producten pas over zou gaan op het moment dat betaling plaatsvindt. Dit is onjuist. Betaling is namelijk uitdrukkelijk geen wettelijk vereiste voor de eigendomsovergang. Voor een rechtsgeldige eigendomsoverdracht vereist de wet een geldige titel (meestal in de vorm van een overeenkomst), beschikkingsbevoegdheid van de verkoper en levering van de producten (doorgaans door middel van bezits-/machtsverschaffing).

Indien partijen niks regelen dan kan de situatie zich voordoen dat de eigendom bij levering is overgegaan op de koper, dat de factuur onbetaald blijft en dat u als verkoper met lege handen komt te staan. Een dergelijke situatie kan voorkomen worden door het rechtsgeldig bedingen van een eigendomsvoorbehoud. De advocaten van SVZ advocaten hebben hierin geruime ervaring en kunnen u hierover adviseren.

Eigendomsvoorbehoud: wetsartikel 3:92 BW

De wettelijke regeling omtrent het eigendomsvoorbehoud is vastgelegd in wetsartikel 3:92 BW. Wanneer een eigendomsvoorbehoud wordt overeengekomen, spreken partijen eenvoudigweg af dat de eigendom pas overgaat van de verkoper op de koper, op het moment dat de betaling heeft plaatsgevonden. Tot die tijd blijft de leverancier eigenaar van de geleverde producten, ook al bevinden deze zich feitelijk in het bezit/de macht van de koper.

Op grond van wetsartikel 3:92 lid 2 BW geldt dat een eigendomsvoorbehoud slechts kan worden bedongen ten aanzien van de volgende drie categorieën:

• vorderingen betreffende de tegenprestatie van geleverde of te leveren zaken;
• verrichte of te verrichten werkzaamheden;
• vorderingen wegens tekortschieten in de nakoming.

Wanneer het eigendomsvoorbehoud van een zodanige aard is dat het verder strekt dan bovenvermelde categorieën, dan is het eigendomsvoorbehoud nietig. In u desondanks zekerheid wenst te bedingen voor vorderingen die niet in een van de categorieën van artikel 3:92 lid 2 BW vallen, dan kunt u dit bewerkstelligen door het vestigen van een stil pandrecht. Een gespecialiseerde advocaat van SVZ advocaten kan u adviseren over het geldig bedingen van een eigendomsvoorbehoud of, indien dit niet mogelijk is, de overige juridische mogelijkheden, zoals het vestigen van een pandrecht. Neem gerust vrijblijvend contact op met een gespecialiseerde advocaat van SVZ advocaten om de mogelijkheden door te nemen.

Eigendomsvoorbehoud: 3 varianten en formuleringen

Er zijn drie varianten/formuleringen van het eigendomsvoorbehoud. Deze verschillende varianten/formuleringen hebben allemaal een verschillende strekking.

Eng eigendomsvoorbehoud

De eerste variant is het zogenaamde eng eigendomsvoorbehoud. Indien een eng eigendomsvoorbehoud wordt bedongen, dan blijft de leverancier alleen eigenaar van de producten die niet zijn betaald. De producten die wel zijn betaald worden eigendom van de koper.

Uitgebreid eigendomsvoorbehoud

Bij een uitgebreid eigendomsvoorbehoud blijft de leverancier eigenaar van alle producten die aan de koper zijn geleverd, zolang de leverancier nog vorderingen op de koper heeft. Dit betekent dat de leverancier bij een uitgebreid eigendomsvoorbehoud dus ook eigenaar blijft van de producten die wel al zijn betaald, tot de volledige vordering is voldaan door de koper.

Het uitgebreid eigendomsvoorbehoud geeft dus een ruimere zekerheid aan de leverancier. In de praktijk zien de advocaten van SVZ advocaten dan ook vaak dat gekozen wordt voor het bedingen van een uitgebreid eigendomsvoorbehoud.

Verlengd eigendomsvoorbehoud

Een verlengd eigendomsvoorbehoud strekt zich ook uit tot de producten waarin de door de leverancier geleverde producten zijn verwerkt. Naar Nederlands recht is een verlengd eigendomsvoorbehoud echter niet mogelijk. Toch wordt bij deze vorm van het eigendomsvoorbehoud kort stilgestaan. Indien u internationaal zaken doet, kan het namelijk zo zijn dat het recht van een ander land van toepassing is op bepaalde tussen u en een buitenlandse partijen gesloten overeenkomsten. In dat geval kunt u geconfronteerd worden met een verlengd eigendomsvoorbehoud. Wij adviseren u om dergelijke zaken vooraf te controleren. De advocaten van SVZ advocaten kunnen u hierover adviseren.

Eigendomsvoorbehoud opnemen in algemene voorwaarden

Het eigendomsvoorbehoud wordt veelal opgenomen in de algemene voorwaarden. Aan het gebruik van algemene voorwaarden zijn echter een aantal haken en ogen verbonden. Algemene voorwaarden moeten namelijk uiterlijk vóór of tijdens het sluiten van de overeenkomst van toepassing worden verklaard. Het van toepassing verklaren van de algemene voorwaarden op de factuur is dan ook te laat. In de praktijk gaat dit vaak mis.

Daarnaast geldt dat de algemene voorwaarden ter hand moeten zijn gesteld aan de wederpartij. De wederpartij moet redelijkerwijze kennis hebben kunnen nemen van de inhoud van de algemene voorwaarden. Het verwijzen naar de algemene voorwaarden op de website van uw bedrijf is in dat kader onvoldoende.

Er zijn verder nog veel meer factoren waarmee rekening moet worden gehouden bij het opstellen en beoordelen van algemene voorwaarden. De advocaten van SVZ advocaten zien het in de praktijk vaak gebeuren dat – door fouten en/of onoplettendheden – geen beroep gedaan kan worden op de inhoud van algemene voorwaarden. Een dergelijke situatie dient voorkomen te worden. De advocaten van SVZ advocaten hebben geruime ervaring met het opstellen en beoordelen van algemene voorwaarden en met het op juiste wijze incorporeren van het eigendomsvoorbehoud in deze algemene voorwaarden.

Eigendomsvoorbehoud en doorverkoop

Het is een veel gestelde vraag over doorverkoop: mag de koper die producten onder eigendomsvoorbehoud koopt, deze producten doorverkopen voordat hij de koopprijs heeft voldaan aan de leverancier?

De koper die een zaak geleverd heeft gekregen onder eigendomsvoorbehoud is in beginsel niet bevoegd om over die zaak te beschikken en hij kan deze zaak in beginsel dus ook niet rechtsgeldig overdragen aan een derde. Hierop bestaat een uitzondering wanneer de derde te goeder trouw is, in dat geval krijgt deze derde derdenbescherming.

Het feit dat onder eigendomsvoorbehoud geleverde zaken in beginsel niet doorverkocht kunnen worden, wordt in de handelspraktijk als vervelend ervaren. Dit staat de doorgaande handel in de weg. Daarom wordt er in de praktijk vaak afgesproken dat de koper die zaken onder eigendomsvoorbehoud geleverd krijgt, over deze zaken ‘’in het kader van de normale bedrijfsuitoefening’’ kan beschikken.

Op grond van de jurisprudentie geldt dat voor de uitleg van het begrip ‘’in het kader van de normale bedrijfsuitoefening’’ van belang is wat er in de betreffende branche gebruikelijk is, wat de kenbare belangen van partijen zijn en hoe de bepaling over de normale bedrijfsuitoefening in de (algemene) voorwaarden is geformuleerd. Het is van groot belang om vooraf bij deze elementen stil te staan en deze duidelijk te omschrijven in de algemene voorwaarden. De advocaten van SVZ advocaten kunnen u hierover uiteraard informeren en adviseren.

Eigendomsvoorbehoud: Individualiseerbaarheid van de geleverde zaken

Een ander complicatie die kan ontstaan bij het gebruik van een eigendomsvoorbehoud, is de situatie dat u als leverancier een beroep doet op uw eigendomsvoorbehoud, maar dat de afnemer zich op het standpunt stelt dat de zaken niet geïndividualiseerd kunnen worden. Indien u zich op een eigendomsvoorbehoud beroept, moet u kunnen aantonen welke zaken onder dit eigendomsvoorbehoud vallen. U moet kunnen specificeren welke zaken wel en welke zaken niet zijn betaald.

Ter voorkoming van discussies achteraf, raden wij u aan om de onder eigendomsvoorbehoud geleverde goederen te voorzien van bijvoorbeeld stickers of andere markeringen met gegevens waaruit kan worden afgeleid (I) tot welke leverantie deze goederen hebben behoord en (II) gegevens van uw bedrijf. Op deze wijze kan aan de hand van de pakbonnen kan worden vastgesteld welke goederen wel zijn betaald en welke niet. Tevens kan op deze wijze worden vastgesteld dat de betreffen goederen afkomstig zijn van uw bedrijf en niet van een concurrent. Indien u er niet in slaagt om de zaken te individualiseren en hiervan bewijs aan te leveren, zal uw vordering tot afgifte van uw eigendommen niet kunnen slagen.

Het eigendomsvoorbehoud: een sterk recht!

Het eigendomsvoorbehoud is een sterk recht. Indien u rechtsgeldig een eigendomsvoorbehoud heeft bedongen kunt u, wanneer betaling uitblijft, uw eigendom opeisen. Het is dan ook van belang om op een juiste wijze gebruik te maken van dit recht.